Kỳ thi Khoa học kỹ thuật (KHKT) cấp quốc gia năm 2025 – một sân chơi học thuật lớn và uy tín dành cho học sinh trung học trên cả nước – đang vấp phải hàng loạt chỉ trích liên quan đến công tác tổ chức và chấm thi. Đặc biệt, dư luận đang xôn xao sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) chính thức ra quyết định hủy kết quả giải Nhất đối với dự án “Hệ thống phân loại rác thông minh tích hợp trí tuệ nhân tạo và cảm biến âm thanh” của hai học sinh Vũ Ngọc Anh và Vũ Đình Đăng Hiển, trường THPT Nguyễn Siêu, Hưng Yên.
Vi phạm quy chế cuộc thi: Hội đồng thi “qua mặt” Thông tư của Bộ?
Theo Thông tư 06/2024/TT-BGDĐT do Bộ GD&ĐT ban hành ngày 10/04/2024, cuộc thi KHKT quốc gia năm 2025 được quy định rõ ràng với 22 lĩnh vực dự thi. Các trường và thí sinh đã tuân thủ đầy đủ khi đăng ký dự án theo đúng Phụ lục I của Thông tư. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là chỉ trước ít ngày thi, Hội đồng thi bất ngờ gộp các lĩnh vực lại thành 06 nhóm, bất chấp sự khác biệt rõ ràng về nội dung, tính chất và chuyên môn của từng lĩnh vực.
Trong khi toàn quốc có 212 dự án đăng ký đúng lĩnh vực như quy định, việc gộp lĩnh vực không có cơ sở rõ ràng đã tạo ra sự bất bình đẳng và gây hoài nghi về tính minh bạch của kỳ thi.
Thiếu công bằng trong cách gộp nhóm lĩnh vực: Lập lờ đánh lận con đen?
Một điểm bất thường gây bức xúc là quyết định gộp nhóm lĩnh vực được đưa ra từ ngày 14/03/2025, ra sát ngày thi và trái quy chế bộ ban hành. Điều này khiến dư luận đặt câu hỏi: Phải chăng có sự tiền trảm hậu tấu? Và dựa vào đâu để Hội đồng thi tự ý chia lại cấu trúc lĩnh vực trái với quy định mới của Bộ?
Cụ thể:
- Nhóm 01 gộp tới 07 lĩnh vực khác nhau, bao gồm Khoa học động vật, Kỹ thuật y sinh, Y sinh và khoa học sức khỏe – các lĩnh vực có nội dung, phương pháp và tiêu chí đánh giá hoàn toàn không tương đồng.
- Trong khi đó, nhóm 04 chỉ gộp 2 lĩnh vực, còn nhóm 05 và nhóm 06 thì giữ nguyên, không gộp.
Việc sắp xếp bất nhất này đặt ra nghi vấn: Liệu các giám khảo của nhóm 01 và nhóm 02 (có nhiều lĩnh vực bị gộp) có thực sự đáp ứng đúng chuyên môn, đủ năng lực theo yêu cầu của Thông tư 06/2024? Hay do không đúng chuyên môn nên giám khảo đã “chấm cho có”, dẫn đến kết quả giải thiếu công tâm?
Hậu quả: Những dự án mạnh bị loại, những dự án “lạ” giành giải cao
Không ít thầy cô, học sinh và phụ huynh cho biết đã có những dự án nổi bật, đầu tư bài bản, trình bày khoa học bị loại khỏi nhóm có tiềm năng chỉ vì rơi vào nhóm lĩnh vực bị gộp lung tung. Trong khi đó, một số dự án chất lượng mờ nhạt lại bất ngờ đạt giải cao, như trường hợp dự án của THPT Nguyễn Siêu – Hưng Yên, vốn bị đánh giá là khó kiểm chứng độ tin cậy và chưa có tính ứng dụng rõ ràng.
Việc Bộ GD&ĐT phải trực tiếp can thiệp và hủy kết quả giải Nhất của dự án này được xem là hành động rất hiếm hoi, cho thấy mức độ nghiêm trọng của những sai sót từ Hội đồng thi.
Đề nghị minh bạch – Rà soát lại kết quả toàn diện
Trước những bất cập kể trên, dư luận và giới chuyên môn đồng loạt yêu cầu:
- Bộ GD&ĐT cần chỉ đạo rà soát lại toàn bộ kết quả thi của nhóm 01 và nhóm 02, nơi có dấu hiệu rõ ràng của việc gộp lĩnh vực không hợp lý, không công bằng và gây thiệt thòi cho thí sinh.
- Hội đồng thi cần thực hiện đúng quy định tại Thông tư 06, không tùy tiện gộp lĩnh vực trái quy chế, nhằm đảm bảo sự công bằng, khách quan và minh bạch cho tất cả các dự án tham gia.
Một kỳ thi quốc gia – nơi ươm mầm sáng tạo, nuôi dưỡng đam mê nghiên cứu của học sinh – không thể để xảy ra những sai phạm mang tính hệ thống như vậy mà không bị xử lý nghiêm túc.
